Istorijat Istorijskog arhiva u Užicu
Ideja o osnivanju arhivske ustanove koja bi pristupila prikupljanju i čuvanju pisanih izvora u Srbiji, javila se 1846. godine. Društvo srpske slovesnosti stavilo je sebi u zadatak da sakuplja i proučava pisani materijal i podatke iz novije srpske istorije…
Arhiv u Užicu formiran je 1948. Sprovodeći Naredbu Vlade FNRJ o privremenom obezbeđenju arhiva, formirano je Arhivsko središte sa ciljem da sakuplja i štiti arhive državnih i bivših samoupravnih ustanova na području tada bivšeg Užičkog okruga. Godine 1951, posle donošenja Zakona o državnim arhivima, ono prerasta u Gradski državni arhiv, kao ustanova Gradskog narodnog odbora. Pod imenom Gradska državna arhiva radi od 1. januara 1952. Posebnim rešenjem određeno je teritorijalno područje Gradske državne arhive u Titovom Užicu, a sačinjavali su ga srezovi: užički, ljubićko-trnavski, račanski, crnogorski, požeški, dragačevski, ariljski, zlatiborski, pribojski, zlatarski, moravički, mileševski i sjenički. Ovakvu teritorijalnu nadležnost Arhiv je zadržao do 1952, tj. do ukidanja titovoužičke oblasti.
Službeni naziv Istorijski arhiv, dobija 26. aprila 1956. odlukom Saveta Gradskog državnog arhiva. Prestankom rada srezova, Istorijski arhiv postaje međuopštinska radna organizacija čija teritorijalna nadležnost obuhvata opštine Užice, Arilje, Bajinu baštu, Kosjerić, Novu Varoš, Ivanjicu, Požegu, Prijepolje, Priboj i Čajetinu. Ovakvu teritorijalnu nadležnost Arhiv u Užicu zadržao je do danas, kao i osnovni zadatak da vrši delatnost zaštite arhivske građe i registraturskog materijala i obavlja sve poslove koji iz ove oblasti proizilaze.
Arhiv nema svoju zgradu. selio se iz prostorija zgrade Oblasnog odbora u zgradu Muzeja ustanka 1941, da bi 1. jula 1951. dobio u zgradi zadužbine Gavrila Popovića tri neuslovne prostorije. U međuvremenu je količina sakupljene arhivske građe zahtevala novi prostor za smeštaj te su privremeno korišćene i prostorije bivše Šumarske škole, dok 1959, zbog rušenja zadužbine Gavrila Popovića radi izgradnje Komunalne banke, Arhiv nije preseljen u bivšu Đenića kafanu. I u ovoj zgradi radio je u neuslovnim prostorijama sve so 1967. kada je dobio na korišćenje 270m2 u zgradi Skupštine opštine – prostor koji za smeštaj arhivske građe i rad koristi i danas. Osim ovog prostora, Arhiv od 1978. koristi i 150m2 bivše Mesne kancelarije Bela Zemlja, udaljene 9 km od sedišta Arhiva.
Kolektiv arhiva 2003.